خبرنگاران شب به خرس؛ روایتی از استحاله یک شخصیت - مجله باهام

داستان شب به خرس (هیلا، 1398) دومین رمان عماد رضایی نیک (متولد 1370) است که حدود دو سال بعد از اولین اثر او پسری بینام در روزگار نارنجی (انتشارات کوله پشتی، 1397) اواخر سال گذشته و در میانه شدت دریافت بیماری کرونا به بازار آمد. شب به خرس داستانی از دو انسان تنها روایت می نماید؛ فاضل قناعت جو و ناصر عنصری که از نیمه های داستان با هم آشنا و بعد دوست می شوند.

هر دو این شخصیت ها با مسائل روحی و ارتباط با جامعه از کودکی روبرو بوده اند و همین امر از هر کدام انسان های متفاوتی ساخته است. فاضل قناعت جو از کودکی پدرومادرش را از دست داده و با تنها بازماندگانش یعنی دخترخاله و مادربزرگش زندگی نموده، عاشق دخترخاله اش شده اما او هم دست رد به سینه اش زده. ناصر عنصری در کودکی به دلیل حادثه ای پدربزرگ عزیزش را از دست داده و تمام لحظات بعد از آن را در انتظار انتقام از قاتلان او می گذراند.

دیگر شخصیت های این داستان کم شخصیت نیز هر یک با نوعی مسائل لاینحلی روبرو هستند، ناهی دخترخاله فاضل مانند او همه نزدیکانش را از بچگی از دست داده، از عشق فاضل فرار و ازدواجی نافرجام نموده و با کودک هفت ساله اش روزگار می گذراند، فرناز دختری که با فاضل ارتباط دارد به دلیل کنجکاوی در رفتار عجیب فاضل به سرنوشت ناخوشایندی دچار می گردد و البته مسائل و سرگشتگی ها به همین شخصیت های اصلی محدود نمی گردد و به شخصیت های فرعی مانند مهشید جان نیز سرایت می نماید.

داستان از زاویه دید دانای کل روایت می گردد که به خوبی می تواند هم کل فضای عجیب و غریبی را روایت کند هم به ذهن و روان شخصیت ها سرک بکشد، اتفاقات عجیب مانند بلعیده شدن فاضل توسط چاه دستشویی در کودکی و ترس همیشگی او از آنجا، شرکت بنفشه و برادران یعقوبی به عنوان مدیر عامل آن که شاید بتوان نوعی انتقام گیری مدرن از آن تعبیر کرد، همه رویدادهای باورنکردنی در فضای واقعی هستند که به تدریج از نیمه داستان بر بسامد آنها افزوده می گردد.

با این تفصیلات معین است با داستانی واقع گرا روبرو نیستیم و عماد نیک رضایی در دومین اثر خود از فضای ژانر غالب ادبیات داستانی ایران به سوی آفریدن اثری در فضایی متفاوت با مولفه های رئالیسم جادویی یا نوعی داستان علمی-تخیلی یا حتی ژانر وحشت حرکت نموده است؛ مولفه های هیچ کدام از این سبک ها و زیرسبک ها در داستان نسبت به بقیه بیشتر نیست و کفه هیچ یک سنگینی نمی نماید تا با صراحت بتوان گفت داستان در چه ژانری نوشته شده است.

داستان با عناصری مانند معجون عاطفه یا عاطفه آشام و تجارت عاطفه و وارد کردن معجونی به این نام از شهری در قبرس از فضای واقعی فاصله می گیرد، یا هیولایی که در چاه دستشویی منزل مادربزرگ فاضل پنهان شده و ترس او از این حیوان یا جغدهای ناصر عنصری و خدمتگذاری آنها برایش، مولفه هایی هستند که دیواری قطعی میان این اثر و داستان های واقع گرایانه می کشند.

شب به خرس با توضیح کوتاهی از شبه زلزله ای در خیابان سهروردی تهران، فرونشست زمین و ظاهر شدن دسته ای پرنده در آسمان، بوی نامطبوع و ریختن چند خانه و خانه شخصیت اصلی شروع و با همین صحنه انتها می یابد. خواننده در مسیری 216 صفحه ای فرایند تغییر یک انسان نسبتا عادی، حسابگر، بی خیال و حتی ترسو را به فردی جدید شاهد است که در صحنه قتل فرناز با چنان خونسردی او را می کشد که باورش حتی با توجه به فضا و منطق داستانی سخت می آید.

ناهی سرش توی تبلت بود و انگری برد بازی می کرد. یکهو فاضل یاد کیسه سیاهش افتاد. رفت سراغش. بطری را درآورد. توی تاریکی شب هم بنفشیِ نوشیدنیِ عاطفه چشم را می گرفت. ناهی گفت: چی هست؟ این کاره نبودی تو! فاضل ایستاده بود. بطری را بالا گرفته بود و براندازش می کرد. نچ کرد و گفت: عاطفه انسان است. (ص. 124).

فاضل قناعت جو در انتها شب به خرس دیگر قناعت نمی نماید و حتی طمع دریافت پول بیشتر، عشقی که می خواهد و سهم خود می داند و دوستی که از آن بی بهره بوده او را به همراهی با افراد و گروه هایی کاملا متفاوت می کشاند.