پارک ملی مادیدی بولیوی: سفر به متنوع ترین نقطه بیولوژیکی سیاره زمین
به گزارش مجله باهام، سفری را تصور کنید که از قلههای یخی و سر به فلک کشیده رشتهکوه آند در ارتفاع 6000 متری آغاز میشود، از میان جنگلهای ابری مهآلود و اسرارآمیز (که با نام یونگاس شناخته میشوند) عبور میکند و سرانجام به جنگلهای بارانی وسیع و مرطوب حوضه آمازون میرسد. این چشمانداز خارقالعاده و دراماتیک، تنها یک رؤیا نیست؛ این واقعیت پارک ملی مادیدی در بولیوی است. این پارک که در سال 1995 تأسیس شد و مساحتی برابر با 18٬958 کیلومتر مربع را پوشش میدهد، توسط انجمن حفاظت از حیات وحش (WCS) به عنوان متنوعترین پارک ملی جهان از نظر بیولوژیکی شناخته شده است. مادیدی تنها یک پارک ملی نیست، بلکه سنگ بنای یکی از بزرگترین مجموعههای حفاظتی در جهان است که با مناطق حفاظتشده دیگر در بولیوی و حتی پارک ملی مانو در پرو پیوند دارد و یک کریدور حیاتی برای حیات وحش ایجاد میکند.

اهمیت جهانی مادیدی صرفاً در وسعت آن خلاصه نمیشود. موقعیت جغرافیایی منحصربهفرد آن در نقطه تلاقی دو اکورژیون از غنیترین اکورژیونهای جهان - آند استوایی و آمازون - آن را به یک کانون انفجاری از حیات تبدیل کرده است. این برخورد دو غول طبیعی، یک موتور قدرتمند برای ایجاد تنوع زیستی است؛ جایی که شیبهای تند کوهستانی با جنگلهای انبوه استوایی ملاقات میکنند و موزاییکی بینظیر از زیستگاهها و نیچهای اکولوژیکی را به وجود میآورند که به تعداد غیرقابلتصوری از گونهها اجازه همزیستی میدهد. این مقاله، سفری به قلب این «کشتی حیات» است؛ کاوشی نه تنها در گنجینههای بیولوژیکی آن، بلکه در پیوند عمیق آن با مردمان بومی که قرنهاست نگهبانان آن بودهاند، اکتشافات علمی شگفتانگیزی که در دل آن نهفته است و نبرد حیاتی برای بقای آن در برابر تهدیدهای دنیای مدرن.
برای دریافت مشاوره و خدمات تخصصی گردشگری و سفر به سراسر دنیا با مجری مستقیم تورهای مسافرتی و گردشگری همراه باشید.
یک دنیای عمودی: جغرافیای تنوع بینهایت
ویژگی تعیینکننده و منحصربهفرد پارک ملی مادیدی، جغرافیای عمودی آن است. این پارک دارای طولانیترین شیب ارتفاعی پیوسته در سیاره زمین است که از حدود 180 متر بالاتر از سطح دریا در حوضه آمازون آغاز شده و تا بیش از 6000 متر در قلههای پوشیده از برف آند امتداد مییابد؛ دامنهای نزدیک به 5800 متر. این ساختار عمودی، طیف وسیعی از اقلیمها را در یک منطقه حفاظتشده واحد جای داده است: از آبوهوای گرمسیری در دشتهای پست، تا آبوهوای معتدل در ارتفاعات میانی و شرایط سرد آلپی در مناطق کوهستانی.
این گرادیان ارتفاعی شگفتانگیز، مادیدی را به یک پناهگاه اقلیمی طبیعی در مقیاس بزرگ تبدیل کرده است. در حالی که گرمایش جهانی گونهها را در بسیاری از نقاط جهان مجبور به مهاجرتهای افقی طولانی برای یافتن زیستگاههای مناسب میکند، در مادیدی، گونهها این پتانسیل را دارند که به سادگی به ارتفاعات بالاتر و خنکتر در داخل مرزهای پارک نقل مکان کنند. این ویژگی، مادیدی را به یک «آزمایشگاه طبیعی برای مطالعه تغییرات اقلیمی» تبدیل کرده است و به آن یک مزیت ذاتی برای بقا در برابر بحرانهای آبوهوایی میبخشد که کمتر منطقه حفاظتشدهای در جهان از آن برخوردار است. اهمیت حفاظتی مادیدی فراتر از یک مخزن گونههاست؛ این یک سیستم پویا با ظرفیت انطباق و بقای بلندمدت است که حفاظت از آن را از منظر اقلیمی جهانی، حیاتیتر میسازد.
موزاییکی از اکوسیستمها
این شیب ارتفاعی، منجر به شکلگیری مجموعهای خیرهکننده از اکوسیستمها و اکورژیونهای متنوع شده است که هر یک میزبان مجموعهای منحصربهفرد از حیات هستند:
جنگلهای بارانی آمازون: دشتهای پست پارک، پوشیده از جنگلهای انبوه و سرسبز آمازون با رطوبت و بارندگی بالا هستند که پناهگاه گونههای نمادین جنگلهای استوایی محسوب میشوند.
یونگاس بولیوی: در دامنههای شرقی و شیبدار رشتهکوه آند، جنگلهای ابری کوهستانی استوایی و نیمهاستوایی قرار دارند. این منطقه گذار منحصربهفرد، با رطوبت دائمی و مه غلیظ، به دلیل سطح بالای گونههای بومی (اندمیک) شهرت دارد.
جنگلهای خشک بینآندی: در درههای داخلی، اکوسیستمهای جنگلی خشکتری وجود دارند که گیاهان و جانوران متفاوتی را در خود جای دادهاند که با بارندگی کمتر سازگار شدهاند.
ساوانای بنی (پامپاس دل هیث): این پارک شامل برخی از دستنخوردهترین ساواناهای دشتی در جهان است. این علفزارها که به صورت فصلی دچار سیلاب میشوند، زیستگاه گونههای نادری مانند گرگ یالدار و گوزن مرداب هستند.
علفزارهای مرتفع آند و یخچالهای طبیعی: در بالاترین ارتفاعات، علفزارهای سرد و بادخیز «پونا» و قلههای همیشه برفی قرار دارند که قلمرو گونههایی چون ویکونیا و کرکس آندی به شمار میروند.
شریانهای حیات: رودخانهها
رودخانههای بزرگی چون توئیچی (Tuichi)، بنی (Beni)، مادیدی (Madidi) و هیث (Heath) این چشمانداز متنوع را شکافته و به عنوان شریانهای حیاتی عمل میکنند. این رودخانهها نه تنها کریدورهای بیولوژیکی برای گونههای آبزی مانند دلفین صورتی رودخانهای و سمور غولپیکر رودخانهای هستند، بلکه مسیرهای اصلی حملونقل برای جوامع بومی ساکن در حاشیه خود نیز محسوب میشوند.
کشتی حیات: فهرستبندی گنجینههای بیولوژیکی مادیدی
اعداد و ارقام مربوط به تنوع زیستی مادیدی به معنای واقعی کلمه شگفتانگیز است. این پارک با در اختیار داشتن کمتر از 0.0037٪ از سطح سیاره، میزبان حدود 11٪ از گونههای پرندگان جهان، 3٪ از گیاهان عالی و 3.75٪ از مهرهداران است. بررسیهای علمی گسترده، بهویژه پروژه «هویت مادیدی» (Identidad Madidi)، به طور مداوم بر غنای بینظیر این منطقه صحه گذاشته و آن را به عنوان یک کانون داغ تنوع زیستی جهانی تثبیت کرده است.
گروه طبقهبندی | تعداد گونههای ثبتشده |
گیاهان آوندی | 8٬244 گونه تأیید شده (تخمینها بیش از 20٬000 گونه) |
پستانداران | 272 گونه |
پرندگان | 1٬254 گونه (معادل 14٪ از کل گونههای پرندگان جهان) |
خزندگان | 204 گونه |
دوزیستان | 213 گونه |
ماهیان | 496 گونه |
پروانهها | بیش از 1٬250 گونه و زیرگونه |
حشرات | بیش از 120٬000 گونه |
نگاهی به حیات وحش نمادین
فراتر از آمار، مادیدی پناهگاه برخی از کاریزماتیکترین و کمیابترین گونههای حیات وحش آمریکای جنوبی است:
شکارچیان رأس هرم غذایی: جگوار (Pantheraonca) و پوما در این پارک جمعیتهای سالمی دارند. مطالعات نشان داده است که تراکم جگوار در برخی مناطق مادیدی به شکل قابل توجهی بالا است که این خود نشاندهنده سلامت کل اکوسیستم است. حضور یک جمعیت پررونق از شکارچیان رأس هرم غذایی، به طور غیرمستقیم سلامت و فراوانی جمعیت طعمههای آنها (مانند گرازهای پکوری و تاپیر) و در نهایت، سلامت پوشش گیاهی وسیعی که این گیاهخواران به آن وابستهاند را تأیید میکند. بنابراین، دادههای مربوط به جمعیت جگوار، نه فقط اطلاعاتی درباره یک گونه، بلکه یک شاخص زیستی قدرتمند برای سنجش یکپارچگی اکولوژیکی کل چشمانداز مادیدی است.
بزرگجثههای کاریزماتیک: خرس عینکی (Tremarctosornatus)، تنها گونه خرس بومی آمریکای جنوبی، در کنار تاپیر دشتزی و گرگ یالدار (Chrysocyonbrachyurus) در این پارک زندگی میکنند.
ساکنان رودخانهها: سمور غولپیکر رودخانهای (Pteronurabrasiliensis) و دلفین صورتی رودخانهای مسحورکننده، از جاذبههای اصلی آبراههای پارک هستند.
نخستیها: تنوع نخستیها در مادیدی خیرهکننده است و شامل میمونهای عنکبوتی، میمونهای جیغکش و گونهای که به تازگی برای علم کشف شده، میمون تیتی کاخ طلایی (Plecturocebusaureipalatii) میشود.
شگفتیهای آسمان: آسمان مادیدی با رنگهای زنده ماکائوها (اسکارلت، آبی و زرد)، توکانها، عقاب هارپی قدرتمند و کرکس باشکوه آندی (Vulturgryphus) تزئین شده است.
پناهگاه گونههای بومی و در معرض خطر
مادیدی نقش حیاتی در حفاظت از گونههایی دارد که به قلمروهای وسیع نیاز دارند یا در سایر نقاط با تهدید مواجه هستند. گونههایی مانند گراز لبسفید، ویکونیا و گوزن مرداب در این پارک پناهگاهی امن یافتهاند. علاوه بر این، این پارک مرکز مهمی برای گیاهان بومی است و تخمین زده میشود که هنوز گونههای گیاهی بسیاری در اعماق جنگلهای آن در انتظار کشف شدن هستند.
قلب انسانی مادیدی: نگهبانان بومی جنگل
برخلاف تصور رایج از یک «طبیعت بکر و دستنخورده»، مادیدی یک بیابان خالی از سکنه نیست. این پارک خانه بیش از 30 جامعه بومی است و با چهار قلمرو بومی به رسمیت شناخته شده قانونی (TCOs) همپوشانی دارد. گروههای بومی اصلی ساکن در این منطقه شامل کچوا و آیمارا در ارتفاعات و تاکانا، چیمانه، موستن و اِسه اِخا در دشتهای پست هستند. این جوامع، تازهوارد نیستند، بلکه نسلهاست که نگهبانان این سرزمینها بودهاند و دانش عمیق و اجدادی از اکولوژی جنگل را در سینه دارند. وجود محوطههای باستانشناسی متعدد از دوران اینکاها و پیش از آن، گواهی بر تاریخ طولانی حضور انسان در این منطقه است.
همپوشانی قانونی قلمروهای بومی با پارک ملی، یک مدل مدیریتی مشترک و قدرتمند ایجاد کرده است. این رویکرد، فراتر از مدل منسوخ «حفاظت قلعهای» (که اغلب منجر به جابجایی جوامع محلی میشد) حرکت کرده و به یک سیستم یکپارچه و مبتنی بر حقوق تبدیل شده است که در آن، نگهبانان قانونی سرزمین (جوامع بومی) و مدیران رسمی (سازمان پارکهای ملی بولیوی، SERNAP) به عنوان شریک عمل میکنند. این مشارکت، یکی از عوامل کلیدی در تابآوری پارک است. موفقیت حفاظتی مادیدی نه تنها به دلیل دورافتادگی یا تنوع زیستی آن، بلکه به دلیل این ساختار حکمرانی مترقی است که جوامع محلی را به عنوان شرکای فعال توانمند میسازد و آن را به یک مدل جهانی برای «حفاظت با مردم» تبدیل میکند.
جهانبینی بومی و اهداف حفاظتی، همسویی عمیقی با یکدیگر دارند. مطالعات نشان میدهد که نرخ جنگلزدایی در قلمروهای تحت مدیریت بومیان در آمازون، اغلب حتی پایینتر از مناطق حفاظتشده رسمی است که این امر تعهد آنها به حفظ پوشش جنگلی را نشان میدهد. برنامههای حفاظتی در مادیدی به طور فعال تلاش میکنند تا اولویتهای بومیان را در برنامههای توسعه منطقهای بگنجانند و پیوند بین مناطق حفاظتشده و مدیریت اراضی توسط جوامع محلی را تقویت کنند.
مرز دانش: اکتشافات بیپایان در یک آزمایشگاه زنده
مادیدی نه تنها یک گنجینه بیولوژیکی، بلکه یک مرز فعال برای اکتشافات علمی است. دو پروژه بزرگ علمی، درک ما از این اکوسیستم خارقالعاده را متحول کردهاند.
سفر اکتشافی «هویت مادیدی» (Identidad Madidi)
این پروژه برجسته که به مدت دو سال و نیم توسط انجمن حفاظت از حیات وحش (WCS) رهبری شد، به طور سیستماتیک 15 سایت را در سراسر شیب ارتفاعی پارک مورد بررسی قرار داد. نتایج آن خیرهکننده بود: 1٬382 گونه و زیرگونه جدید به فهرست گونههای پارک اضافه شد که شامل بیش از 200 رکورد جدید برای کشور بولیوی و 124 گونه بالقوه کاملاً جدید برای علم بود. از جمله این اکتشافات میتوان به گونههای جدیدی از قورباغههای جنس
Microkayla، مارهای جنس Dipsas و چندین گونه ارکیده اشاره کرد.
فراتر از کشفیات علمی، پروژه «هویت مادیدی» یک استراتژی هوشمندانه برای حفاظت را به نمایش گذاشت. با به اشتراکگذاری بیدرنگ یافتهها، تصاویر شگفتانگیز و داستانهای اکتشافات از طریق رسانههای بولیوی و شبکههای اجتماعی، محققان ارتباطی عمیق میان پارک و مردم بولیوی ایجاد کردند. این اقدام، مادیدی را از یک منطقه حفاظتشده دورافتاده به یک گنجینه ملی و مایه غرور عمومی تبدیل کرد. این دلبستگی عمومی، خود به یک سپر دفاعی قدرتمند در برابر تهدیدات سیاسی و اقتصادی بدل میشود، چرا که هرگونه طرح تخریبی اکنون با مخالفت گسترده مردمی مواجه خواهد شد که با این شگفتی طبیعی پیوندی عاطفی برقرار کردهاند. این پروژه نشان داد که علم میتواند ابزاری قدرتمند برای ایجاد یک پایگاه اجتماعی حامی حفاظت باشد؛ میراثی که شاید به اندازه خود اکتشافات علمی، ارزشمند است.
«پروژه مادیدی» (The Madidi Project)
این همکاری تحقیقاتی بلندمدت که از سال 2001 میان باغ گیاهشناسی میزوری و هرباریوم ملی بولیوی آغاز شده است، عمیقاً بر روی طبقهبندی و اکولوژی گیاهان تمرکز دارد. این پروژه با ایجاد شبکهای گسترده از قطعات نمونهبرداری جنگلی، بیش از 200٬000 درخت را بررسی و 230 گونه گیاهی جدید برای علم را کشف کرده است. امروزه، این پروژه از مجموعه دادههای عظیم خود برای مطالعه نقش جنگلهای آند به عنوان جاذب کربن و بررسی واکنش جوامع گیاهی به تغییرات اقلیمی استفاده میکند. هر دو پروژه، تأکید ویژهای بر ظرفیتسازی برای دانشمندان بولیویایی داشتهاند و با حمایت از دهها پایاننامه دانشجویی، به تربیت نسل جدیدی از محققان و حافظان محیط زیست در این کشور کمک کردهاند.
مدلی برای آینده: اکوتوریسم به عنوان ابزاری برای حفاظت
در زمان تأسیس پارک در سال 1995، منطقه رودخانه توئیچی تحت سلطه گروههای غیرقانونی قطع درختان بود. با این حال، با یک استراتژی هوشمندانه، اکوتوریسم به عنوان یک جایگزین اقتصادی پایدار توسعه یافت و با موفقیت جایگزین بهرهبرداری از منابع طبیعی به عنوان منبع اصلی درآمد در منطقه شد.
اکولاج چالالان: یک مدل پیشگام
چالالان (Chalalán)، قدیمیترین و مشهورترین اکولاج پارک، نماد این تحول است. این پروژه در دهه 1990 توسط جامعه بومی «سن خوزه د اوچوپیاموناس» با هدف حفاظت از قلمرو خود در برابر تهدیدهای معدنکاری و کشاورزی و با حمایت حیاتی سازمان بینالمللی حفاظت (CI) و بانک توسعه بینآمریکایی آغاز شد. مدل مالکیت اجتماعی آن، که در آن سود حاصل از فعالیتها مستقیماً در بهداشت و آموزش جامعه سرمایهگذاری میشود، به طور مستقیم به نفع خانوادههای محلی است. بازدیدکنندگان با سفری چندساعته با قایق در رودخانههای بنی و توئیچی به این اقامتگاه میرسند و در کلبههایی به سبک سنتی تاکانا اقامت میکنند و از طریق تورهایی که توسط راهنماهای بومی هدایت میشود، با دانش اجدادی آنها از جنگل آشنا میشوند.
مدل اکوتوریسم مبتنی بر جامعه در مادیدی، یک استعمارزدایی بنیادین از صنعت گردشگری را نمایندگی میکند. به جای شرکتهای خارجی که سود را از منطقه خارج کرده و نسخهای سطحی از فرهنگ محلی را به نمایش میگذارند، این مدل کنترل کامل را در اختیار جوامع بومی قرار میدهد. آنها صرفاً کارمند یا سوژه کنجکاوی گردشگران نیستند؛ بلکه مالک، مدیر، راوی داستان و ذینفع اصلی هستند. این امر به آنها قدرت میدهد تا روایت خود را تعریف کنند، از فرهنگ خود بر اساس شرایط خود محافظت کنند و از گردشگری به عنوان ابزاری برای خودمختاری و دفاع از قلمرو خود استفاده کنند. این اقامتگاهها صرفاً کسبوکار نیستند، بلکه ابزارهای قدرتمندی برای تابآوری فرهنگی و سیاسی به شمار میروند و همانطور که یکی از حامیان پروژه بیان کرده، «یک دفاع سیاسی و اقتصادی از قلمرو بومی» هستند.
تکثیر موفقیت
موفقیت مدل چالالان الهامبخش سایر طرحهای گردشگری مبتنی بر جامعه شد و شبکهای از شرکتهای پایدار را ایجاد کرد. از جمله این موارد میتوان به «سادیری لاج» (Sadiri Lodge) که با تمرکز بر پرندهنگری توسط همان جامعه سن خوزه اداره میشود، «سن میگل دل بالا» (San Miguel del Bala) متعلق به جامعه تاکانا، و «مادیدی جانگل اکولاج» (Madidi Jungle Ecolodge) که 100٪ مالکیت آن در اختیار بومیان است، اشاره کرد. این اقامتگاهها بخشی از یک مقصد گردشگری بزرگتر به نام «رورهناباکه-مادیدی-پامپاس» هستند که به دلیل پایداری، گواهینامههای بینالمللی دریافت کرده و به الگویی برای کل کشور تبدیل شده است.
سایه تخریب: تهدیدهایی در دروازههای بهشت
علیرغم تمام شگفتیها و موفقیتهای حفاظتی، مادیدی با تهدیدهای جدی و فزایندهای روبرو است که موجودیت آن را به خطر انداخته است.
بلای معدنکاری غیرقانونی طلا
شاید شدیدترین و فوریترین تهدید برای پارک، معدنکاری غیرقانونی طلا باشد. معدنچیان با استفاده از ماشینآلات سنگین، سواحل رودخانههای توئیچی و بنی را تخریب کرده و باعث جنگلزدایی گسترده و فرسایش خاک میشوند. ویرانگرتر از آن، استفاده از جیوه برای جداسازی طلاست که مستقیماً در رودخانهها ریخته میشود. این ماده سمی، آب، زنجیره غذایی آبزیان و جوامع محلی را که برای تأمین آب و غذا به رودخانه وابسته هستند، آلوده میکند. این فعالیتها همچنین با ارعاب پارکبانان، ایجاد درگیری در جوامع و ناتوانی دولت در اجرای قوانین همراه بوده است.
پروژههای زیربنایی ویرانگر
تهدید دیرینه «پروژه سد بالا» بر روی رودخانه بنی، در صورت اجرا، بخش عظیمی از پارک را زیر آب خواهد برد و هزاران نفر از مردمان بومی را آواره خواهد کرد. علاوه بر این، جاده پیشنهادی «آپولو-ایکسیاماس» با عبور از قلب پارک، راه را برای اسکان غیرقانونی، قطع درختان و نفوذ بیشتر معدنچیان هموار خواهد کرد. این تهدیدها به صورت همافزا عمل میکنند؛ ساخت یک جاده جدید (تهدید زیربنایی) به خودی خود باعث جنگلزدایی میشود، اما مهمتر از آن، به عنوان یک شاهراه عمل کرده و دسترسی آسان را برای معدنچیان و قاچاقچیان چوب (تهدیدهای استخراجی) فراهم میکند. این امر یک چرخه معیوب از تخریب ایجاد میکند که در آن یک تهدید، تهدیدهای دیگر را تشدید میکند. بنابراین، مبارزه با یک تهدید به تنهایی کافی نیست و استراتژی حفاظتی باید جامع و متمرکز بر جلوگیری از باز شدن اولیه مناطق دورافتاده توسط پروژههای زیربنایی باشد.
سایر تهدیدهای فراگیر
گسترش کشاورزی و جنگلزدایی: فشار ناشی از گسترش کشاورزی (پرورش گاو، کشت سویا) در مناطق حائل پارک، یک تهدید دائمی است.
قاچاق چوب و حیات وحش: استخراج غیرقانونی چوب (بهویژه گونههای باارزش مانند ماهاگونی) و قاچاق اعضای بدن حیوانات، از جمله دندانهای جگوار برای بازارهای آسیایی، همچنان ادامه دارد.
تغییرات اقلیمی: خشکسالی و افزایش خطر آتشسوزی، بهویژه در مناطق ساوانا و علفزار، تهدیدهای مهم دیگری هستند که با تغییرات اقلیمی تشدید میشوند.
نبرد برای مادیدی: میراثی از حفاظت و امیدی برای آینده
آینده مادیدی به یک نبرد مداوم میان نیروهای حفاظت و تخریب بستگی دارد. در یک سو، ائتلافی از سازمانهای دولتی، غیردولتی و جوامع محلی برای حفاظت از این گنجینه تلاش میکنند. سازمان خدمات مناطق حفاظتشده ملی بولیوی (SERNAP) در کنار سازمانهای بینالمللی مانند انجمن حفاظت از حیات وحش (WCS) و سازمان بینالمللی حفاظت (CI) نقش حیاتی در تحقیقات علمی، برنامهریزی مدیریتی، نظارت بر حیات وحش و تعامل با جوامع محلی ایفا کردهاند.
در سوی دیگر و در خط مقدم این نبرد، رهبران و جوامع بومی قرار دارند. فعالانی مانند روث آلیپاز و الکس ویلکا لیماکو، با به خطر انداختن امنیت خود، علیه معدنکاری و بیتفاوتی دولت سخن میگویند. جوامعی مانند سن خوزه د اوچوپیاموناس به طور فعال تلاشهای معدنچیان برای ورود به قلمرو خود را رد کردهاند و تعهد تزلزلناپذیر خود را به نمایش گذاشتهاند.
مادیدی یک میراث جهانی غیرقابل جایگزین است؛ سنگری برای تنوع زیستی، یک آزمایشگاه زنده برای علم اقلیم، مخزنی از میراث فرهنگی و الگویی برای حفاظت پایدار. آینده این نقطه بیهمتا از سیاره ما، نه تنها به تلاشهای خستگیناپذیر پارکبانان و فعالان محلی، بلکه به آگاهی و حمایت جهانی برای مقابله با نیروهای اقتصادی قدرتمندی که آن را تهدید میکنند، بستگی دارد. نبرد برای مادیدی، نبردی برای میراث بیولوژیکی و فرهنگی کل سیاره زمین است.