غفلت از فیلم های فرهنگی دهه 30

به گزارش مجله باهام، نشست تخصصی صندلی و نقش آرشیو فیلم برای پژوهش درباره سینمای ایران با حضور احمد ضابطی جهرمی دبیر دومین جایزه پژوهش سال سینمای ایران، محمد تهامی نژاد فیلمساز و پژوهشگر و علیرضا قاسم خان پژوهشگر و تهیه کننده سینما برگزار گردید.

غفلت از فیلم های فرهنگی دهه 30

به گزارش خبرنگاران، در ابتدای این نشست، دبیر دومین جایزه پژوهش سینمایی گفت: همانطور که در خبرها اطلاع رسانی شد؛ دومین جایزه پژوهش سال سینما درحال برگزاری است. این جایزه به پژوهش هایی با موضوع سینمای ایران در جنبه های بنیادی و زیربنایی سینما، اختصاص دارد.

احمد ضابطی جهرمی با بیان اینکه فضای اصلی این جایزه را دانشگاه ها دراختیار دارند، ادامه داد: هدف اصلی این رویداد فرهنگی این است که پژوهش های سینمایی بر روی جنبه های زیربنایی سینما تاثیر بگذارند و امید ما به تاثیرگذاری است.

وی تاکید نمود: نزدیک کردن دست اندرکاران سینما به مقوله پژوهش بدون پشتوانه علمی قطعا امکان پذیر نخواهد بود. به همین خاطر پژوهش نُت کلیدی این جایزه است. برای این دوره هفت نشست تخصصی برنامه ریزی کردیم. در این نشست های تخصصی که از میان موضوعات زیربنایی سینما معین شده، از پژوهشگران برجسته مربوط دعوت می گردد تا موضوعات را با توجه به تخصصی که در مورد آن دارند، تشریح نمایند.

جهرمی ادامه داد: برنامه ریزی ما بر این است که دو نشست تخصصی در دانشگاه تهران، دو نشست تخصصی در دانشگاه صدا و سیما، دو نشست تخصصی در دانشگاه هنر و یک نشست تخصصی را در دانشگاه سوره برگزار می کنیم.

در ادامه دبیر دومین جایزه پژوهش سینمایی با اشاره به موضوع نشست تخصصی اول و با بیان اینکه آرشیو تعریف علمی دارد و باید با هدف خاصی صورت گیرد،گفت: اصولا آرشیو قابلیت خاصی برای سرویس دهی دارد و کاملا با سینما تک متفاوت است. آرشیو را باید یک نوع فیلمخانه ببینیم به همین دلیل هم آرشیو های تخصصی شکل گرفت. مانند آرشیو هوانوردی، آرشیو بنادر و کشتیرانی، آرشیو ارتش و ...

وی با بیان اینکه بیشتر آرشیوهای ما دولتی هستند، ادامه داد: این فکر مهم است که باید آرشیو تخصصی داشته باشیم زیرا هر فیلمی را نمی توان وارد آرشیو کرد. مدل تحقیق برای یک فیلم در آرشیو مدل بسته ای نیست بلکه باز است. باید بیشتر به مدل هایی فکر کنیم که در کشورهای دارای سینما حداقل 90 سال پیش داشتند.

ضابطی جهرمی همچنین گفت: در کشورهای دیگر آرشیو فیلم سالها پیش تشکیل شده است و کشور سوئد در این زمینه پیشرو است. آرشیو فیلم برای همه کشورها بسیار مهم است تا آنجا که هندی ها هنوز به دنبال پیدا کردن اولین فیلمی که ساختند، هستند.

وی ادامه داد: در آرشیو گروهی هستند که وظیفه شان یافتن فیلم ها، گروهی آنالیز کردن فیلم ها و گروهی هم احیاء فیلم ها است. مقوله آرشیو به اندازه ای اهمیت دارد که باید سازماندهی گردد و این امر برای تامین پشتوانه تئوریک سینمای ایران بسیار مهم است.

دبیر دومین جایزه پژوهش سینمایی سال تاکید نمود: هر اندازه به آرشیو اهمیت بیشتری بدهیم سینمای ایران پشتوانه محکم تری خواهد داشت. آثاری که نتیجه ذوق فکری و مهارت هنرمندان کشور است، میراث ملی تلقی می گردد به همین دلیل هم باید از آنها برای آیندگان مراقبت کنیم و باید توجه داشته باشیم که آرشیو نقش مهمی در فراوری نیز دارد.

وی ادامه داد: بسیاری از کشفیات تاریخ سینما و همچنین علوم دیگری غیر از سینما از کشفیات آرشیو هستند. در واقع سینما خودش را با آرشیو بیشتر درک نموده است. پیشنهاد من این است که آرشیو تبدیل به رشته تحصیلی در دانشگاه ها گردد.

آرشیو فیلم باید به عنوان بخشی از مدیریت دانش دیده گردد

در ادامه این نشست علیرضا قاسم خان پژوهشگر و استاد دانشگاه گفت: آرشیو، نگهداری و حفظ واژه هایی هستند که همه ما تصورمان بر این است که آنها را به خوبی می شناسیم حالیکه بسیاری از این نوع مفاهیم برای ما گنگ هستند.

وی ادامه داد: زمانیکه درباره نگهداری صحبت می کنیم باید متوجه باشیم که چگونه باید از آن استفاده کنیم، نباید به مفهوم بسته به آن نگاه کنیم زیرا این نوع مفاهیم درحال تغییر هستند.

این پژوهشگر اعلام کرد: باید بدانیم که چگونه یک دانش را سازماندهی کنیم زیرا همانطور که می دانید بالاترین سطح هر پدیده ای دانش است. در کشور ما هنوز سازماندهی دانش آرشیو اتفاق نیافتاده است بنابراین نمی توانیم بگوییم به بالاترین سطح آرشیو در رسیده ایم.

وی ادامه داد:به عنوان مثال، اگر الان به ما خبر دهند که تکه فیلمی پیدا شده است خود آن فیلم یک اهمیت دارد و اینکه چگونه آن را آنالیز کنیم اهمیت دیگری دارد. درباره فیلم های مربوط به دوران قاجار مقالات زیادی نوشته شده است.

قاسم خان همچنین یاداور شد: زمانیکه درباره فیلم های تاریخی و آرشیو کردن آنها حرف می زنیم با 2 موضوع روبرو می شویم، اولین موضوع متریال و دیگری ارزش های بصری آن است.

وی با بیان اینکه آرشیو به خودی خود دارای ارزش اسنادی است، گفت: در آرشیو نارا(آرشیو های ملی آمریکا) از همه اسناد و مواد فراوری شده در روند کسب و کار که دولت ایالات متحده آمریکا به انجام رسانیده است فقط یک تا سه درصد به دلایل حقوقی و تاریخی نگهداری می گردد. که این بخش شامل 6 میلیارد قطعه کاغذ، 13 میلیون عکس، 365هزار حلقه فیلم، 345 هزار حلقه صدا و 27 میلیون عکس هوایی است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: باید دید با این حجم زیاد از اسناد چگونه می توانند به پژوهشگران سرویس استفاده از آنها را بدهند.

قاسم خان در ادامه گفت: باید بودجه ای برای مواد آرشیو به خصوص برای استفاده در فیلم های سینمایی و پژوهشی درنظر گرفته گردد، زیرا بر اساس گسترش تکنولوژی با رجوع به فیلم های آرشیوی می توان صحنه هایی از فیلم را بازسازی کرد که این امر خود مستلزم بودجه است.

آرشیوی ست ها نگهبان خاطره های اجتماعی هستند

در ادامه این نشست محمد تهامی نژاد نیز گفت: در فراخوان جشنواره بین المللی آرشیوها (در سال 2019 که در پاریس برگزار می گردد) آمده است که همه ما اهمیت نقشی را که آرشیوها در جوامع ما بازی می نمایند، می دانیم ولی باید آن را به گوش سایر مردم دنیا برسانیم.

وی ادامه داد: عنوان همایش حاضر صندلی نقش آرشیو فیلم در پژوهش سینمای ایران است. آرشیوها برای مطالعات تاریخی، شاهد فراهم می نمایند و برای پژوهشگر ، هویت فرهنگی و حس مکان و روحیۀ زمان را عینیت می بخشند. 118 سال زندگی ایرانیان در قوطی های دو بخش پوزیتیف و نگاتیو آرشیو، نگهداری شده است. به قول دکتر برایان اُبلیویون تبدیل زندگی به رسانه، ضامن بقای آرشیو هاست. بسیاری از فیلم هایمستند و داستانی و انیمیشن، حاکی از عواطف و نگاه و قابلیت سینمایی سازندگان این آثار در ثبت و روایت زندگی است.

این پژوهشگر همچنین گفت: آرشیو، نهادی برای جمع آوری، ترمیم، نگهداری و دسترسی پذیری است و از این جنبه رشد کمی و کیفی انواع مختلف آرشیو و موزۀ فیلم برای جمع آوری، نگهداری و طبقه بندی اسناد سینمایی دارای اهمیت حیاتی است و تردیدی در این نیست. به عنوان نهادی مستقل و فارغ از نظریه های متنوع پژوهشی است.

وی یادآور شد: آرشیو فیلم ، عهده دار گردآوری، نگهداری و نظم بخشی به تاریخ بصری سرزمین است و در صورتی که به عنوان میدان تحقیق مورد پرسش قرار گیرد، امکانات و محدودیت هایش آشکارتر خواهد شد. باید دید آیا آرشیو در عین بی طرفی، قادر است به عنوان منبع ، امکان پژوهش در نقطۀ شروع گسست های فرهنگی، اجتماعی ، معرفتی ، تاریخی و تداوم ژانرها و شیوه های فیلمسازی را فراهم بیاورد؟

تهامی نژاد همچنین گفت: آرشیوها به وسیله ترمیم، در مبارزه ای ابدی با کهنگی و رنگ پریدگی و در یورش گذشت زمان به مواد آرشیوی هستند. آرشیویست ها، حریصان مهربان و مردمان بخردی هستند که راز دانش را به هرگونه زبان جمع می نمایند و گرامی می دارند، تا تکه هایی از هرگوشۀ زمان را در اختیار پژوهشگران زیبایی و خاطره و فرهنگ بگذارند. شالوده کار آرشیویست ها بر تخصص علمی از سویی و ترمیم دست چپاول زمان از سوی دیگر نهاده شده است. فیلم نیتراته آتش گیر است، در دوره قاجار دست امیر خان را سوزاند، سینماهایی را به آتش کشید. خان بابا معتضدی به من گفت که قوطی فیلم آبی و رابی روی یکی از رف های داخل لابراتوارش بود. یک روز در آن را باز کرد ،دید پودر شده است. پس چاره این است که آن را به سلولوئید و دیجیتال تبدیل کنیم و از خود ویرانگری و پودر شدن و به آتش کشیدن ساختمان آرشیو خلاص شویم؟ اما فیلم نیتراته یک دستاورد بشری است، باید راه هایی برای حفظ آن یافت و هلندی ها یافتند.

تهامی نژاد ادامه داد: آرشیو این امکان را در اختیار بیننده می گذارد که برای مثال در نوع بازیگری اصغر تفکری یا ارحام صدر، ملاحت و حال و هوای خاص زمانه اش را تجربه کند. تجربه ای که یاد آور خاطرۀ بازیگری روحوضی است. چرخش بازیگری از سنت روحوضی به بازیگری سبک متد را به خوبی در فیلم های شروع دهه سی تا چهل می توان پیگیری و پژوهش کرد. هرچند غلبه نگاه سیاسی، حتی اخلاق گرایی، ویژگی های زیبایی شناختی این دوره را در پرده فراموشی فرو برده است.

وی ادامه داد: آرشیوها، به عنوان میدانی برای تحقیق، امکان پژوهش های تبارشناختی را فراهم می آورند. پوریا دنیاشاد در نقد فیلم مستند سینمای ایران ، می نویسد کارگردان همچون یک تبارشناس، نخستین لحظه تولد سینما را در جنگی بر سر تسخیر پرده نشان می دهد ... فیلم قرار است در مرحله اول بگوید چگونه جنگ بر سر پرده است و چه نیروها، عقلانیت و تضاربی باعث تصاحب پرده توسط سینماتوگراف شده است. مکانیسم هایی که موجب برتری و تدوام یک میدان در برابر میدان دیگر می گردد هنر یک تبارشناس است.

تهامی نژاد با بیان اینکه آرشیویست ها نگهبان خاطره های اجتماعی هستند، گفت: فیلم سینمایی از مشروطیت تا سپنتا پس از 47 سال محبوس بودن در سال 1396 پخش شد. به وسیله نوشته ای در شروع، از فیلم استقبال به عمل آمد و حالا در سراسر دنیا قابل دسترس است و شاید به آرشیوهایی در سایر کشور ها هم رفته باشد. اما آنچه در اینترنت موجود است، چند دقیقه و چند نما از فیلم اصلی کوتاه تر است. این کار معمولا برای پرکردن شکاف های معرفتی و یکسان سازی فرهنگ در دو زمان متفاوت تاریخی، رخ می دهد که شایستۀ نحوۀ برخورداری از آرشیو و پژوهش های توسعه یافتۀ سینمایی در عصر ما نیست. نگهبانان خاطره های جمعی نمی توانند راهی برای این رفتار استفاده نمایندگان از آرشیو ها بیابند.در دورۀ گسترۀ دیجیتال، بهره برداری از آرشیو ها اخلاق خاصی را می طلبد که تدوین اش برعهدۀ نگهبانان دیگری است.

تهامی نژاد با بیان اینکه آرشیو نهادی مستقل از پژوهش است، گفت: در فراخوان جشنواره بین المللی آرشیوها که در پاریس برگزار می گردد، اهمیت نقش آرشیو به شکل خوبی بیان شده است و ما باید آن را به گوش همه مردم برسانیم.

وی همچنین گفت: فیلم های علی حاتمی جستجو در عواطف و احساسات است بنابراین می توان گفت علی حاتمی پژوهشگر عواطف و احساسات گمشده ایرانی است.

وی ادامه داد: فیلمخانه ملی ایران می تواند مطالعات بین فیلمخانه ای با کشورهای دیگر داشته باشد تا بدین وسیله آرشیو خود را تکمیل کند. متاسفانه واژه فیلمفارسی و توجه بیش از حد به این نوع فیلم ها موجب شد تا بخشی از فیلم های فرهنگی دهه 30 مورد غفلت قرار گیرد.

وی ادامه داد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و فیلمخانه می توانند به افرادی که در آرشیوها کار می نمایند، بورسیه بدهند.

در این نشست لادن طاهری مدیر فیلمخانه ملی و حسین فرج مدیرکل دفتر توسعه فناوری و تعدادی از استادان دانشگاه صدا و سیما حضور داشتند.

انتهای پیان

منبع: خبرگزاری ایسنا
انتشار: 29 بهمن 1397 بروزرسانی: 6 مهر 1399 گردآورنده: baham1.ir شناسه مطلب: 72

به "غفلت از فیلم های فرهنگی دهه 30" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "غفلت از فیلم های فرهنگی دهه 30"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید