داستان، کودک و والد را وارد یک ماجرای مشترک می کند، داستان هیولاهای فسقلی - مجله باهام

بیلی و ماجراجویی هایش چطور وارد کارنامه ترجمه شما شد؟

یکی از روزهایی که همه به خاطر یک ویروس فسقلی خانه نشین شده بودیم، خانم آتوسا صالحی داستان پسری را برایم تعریف کرد که یک تنه به جنگ ترس هایش می رود و با چند هیولا دوست می شود و ماجراهای بامزه ای را از سر می گذراند. بلافاصله عاشق بیلی و هیولاهای فسقلی اش شدم. جلد اول را خواندم و تصمیم گرفتم مجموعه را با همکاری نشر افق ترجمه کنم.

این مجموعه متن و تصاویر بامزه ای دارد که با هم یک بسته مطالعه و سرگرمی جالبی را ساخته اند. مطالعه این کتاب ها چقدر برای شما لذت بخش بود؟

هر کدام از شخصیت های این مجموعه، یک جور مخصوص خودش بامزه است؛ برای همین هر صفحه را که می خواندم غافلگیر می شدم. گاهی از دست هیولاها و دردسرهایی که برای بیلی بیچاره درست می کردند بلند بلند می خندیدم. تصویرسازی این مجموعه را خیلی دوست دارم و از داستان پردازی تمیز و بی نقص زانا دیویدسون بسیار لذت می برم.

این مجموعه رمان کودک است که در چاپ نشر افق هر کدام 80 صفحه دارد. خواندن داستان های بلندتر از 20، 30 صفحه یا به اصطلاح رمان کودک، چه کمکی به بچه ها می کند؟

من در مدرسه بچه های 8، 9 ساله زیادی می بینم که با اشتیاق می گویند: خانم ما یه روزه یک کتاب 100 صفحه ای رو تموم کردیم!. رمان های کودک نسبت به کتاب های تصویری تعداد صفحات بیشتری دارند؛ اما متن هر صفحه معمولا خیلی زیاد نیست و بچه هایی که تازه به خواندن جمله ها و بندهای طولانی تا حدودی مسلط شده اند، می توانند چنین کتاب هایی را زود تمام کنند و از اینکه پیروز شده اند کتابی با تعداد صفحات زیاد بخوانند به خودشان افتخار کنند. علاوه بر این، با ساختار رمان آشنا می شوند و رفته رفته حوصله و تمرکزشان برای دنبال کردن فصل به فصل یک داستان طولانی بیشتر می شود.

سوژه ماجراهای داستان با اشاره به ترس بیلی شروع می شود و نشان می دهد که این پسربچه از تاریکی، خوابیدن در تاریکی و وجود هیولاهای تاریکی می ترسد. به نظر شما بهتر است بچه ها با این خیال پردازی های شبانه چطور برخورد کنند؟

به نظر من خیلی خوب است بچه ها بتوانند در این باره صحبت کنند یا به واسطه بیان هنری به ترس هایشان عینیت ببخشند. همچنین کتاب هایی مثل مجموعه بیلی باعث می شود بچه ها بدانند تنها آنها نیستند که ترس و دلهره هایی از این دست را تجربه می کنند. کنش های قهرمان داستان به مخاطبش در پیدا کردن راه حلی برای ترس های خودش کمک می کند.

آیا کار زانا دیویدسون مناسب بود که هیولاها را برای بیلی واقعی کرد و فرصت داد تا او بدون خیال پردازی با آنها روبرو شود و به ماهیت شان پی ببرد؟

به نظرم دیویدسون خیال پردازی را از بیلی نگرفت. او با خلق این هیولاهای فسقلی و ایجاد حس دوستی و مسئولیت، به بیلی کمک کرد تا بفهمد شجاعت این را دارد که با ترس های بزرگتری که در فکر دارد مبارزه کند.

شاید بهتر است بگویم به او فرصت داد تا بدون تولید توهم در فکرش، ماجراجویی کند؛ زیرا به نظر می رسد ترسی که به توهم ختم شود بچه ها را بیشتر می آزارد. درباره توهم های بچه هاه چه نظری دارید؟

به نظرم بچه ها چنین مرزبندی ای ندارند . گمان می کنم ترس برای بچه ها واقعی است و آن را توهم نمی انگارند. فکر نمی کنم مرز واقعیت و خیال برای بچه ها به میزان بزرگسال روشن باشد.

در این کتاب پدرومادر و حتی خواهر بیلی ترس او را جدی نمی گیرند. اینجاست که نویسنده های کتاب کودک مثل دیویدسون با جدی گرفتن ترس آنها تبدیل به دوست بچه ها می شوند. به نظر شما این احتمال وجود دارد که چنین کتاب هایی و علاقه نشان دادن بچه ها به خواندن این آثار، آنها را به دنیای خیالات نزدیک و از دنیای واقعی تعامل با خانواده یا حتی مطرح کردن ترس هایشان با آنها دور کند؟

اتفاقا چنین کتاب هایی می توانند ابزار مؤثری برای والدین و تسهیلگران کتاب کودک باشند تا میان دنیای خیالی و واقعی بچه ها پل بزنند و این گفت وگو را تسهیل کنند.

لطفا بیشتر توضیح دهید؛ این کتاب ها چطور باعث ایجاد گفت وگو بین خانواده و بچه ها می شوند؟

والدین می توانند با پرسیدن سوالات به جا در حین بلندخوانی یا پس از آن، کمک کنند کودک درک خودش از داستان را محک بزند و احساسات و انتخاب های خودش را ابراز کند. گاهی می توان از کودک پرسید اگر او جای شخصیت بود چه تصمیماتی می گرفت یا از او خواست از ترس های خودش بگوید یا آنها را بکشد و با هم راه هایی پیشنهاد دهند برای روبرو شدن با آن ترس ها و والدین در این فرایند کودک را همراهی کنند.

کتاب هایی مانند بیلی و هیولاهای فسقلی به نظر می رسد بیشتر باید به دست بزرگترها برسد تا بچه ها. نظر شما در این باره چیست؟ چقدر خانواده ها بویژه پدرها و مادرها باید داستان کودک بخوانند؟

برای بزرگسالی که دوست دارد وارد دنیای بچه ها شود، گفت وگوی مؤثرتری با کودک داشته باشد و دنیایش را بهتر درک کند، یکی از بهترین راه ها خواندن کتاب کودک است. همچنین وقتی پدرها و مادرها همراه با بچه ها کتاب را بلندخوانی می کنند، اتفاق های خیلی خوبی می افتد. بین کودک و والد حس همسنگی و رفاقت شکل می گیرد. داستان، کودک و والد را وارد یک ماجرای مشترک می کند که مخصوص آن دو است و این بستر صمیمیت و گفت وگو را می سازد. همچنین اعتماد به نفس کودک در خواندن افزایش می یابد و درک ادبی بهتری پیدا می کند.

زانا دیویدسون از ترس بیلی داستان های ماجراجویانه ای ساخت تا فکر بیلی با آنها سرگرم شود. آیا درون مایه این نوع کتاب ها این است که بچه ها روبرو شدن با ترس هایشان و داستان سازی برای آنها را امتحان کنند؟

این هم می تواند یکی از اهداف کتاب باشد. به هر حال، کودک با همذات پنداری با شخصیت یاد می گیرد خودش چطور با ترس هایش روبرو شود.

شما قلم دیویدسون را در پرداختن به سوژه اش چطور دیدید و نظرتان درباره آن چیست؟

من قلم او را خیلی دوست دارم؛ چرا که مختصر و مفید است. شما یک جمله اضافی در داستان او پیدا نمی کنید و تعیین است که به همه زوایای داستان فکر کرده. خط داستانی تمیز و بی عیب است. همچنین نثرش کشش دارد و ساده و بامزه است.

این کتاب ها متن کوتاهی دارند که با تصاویر بازی می کنند و مطالعه را برای بچه ها و حتی بزرگسالان خسته کننده نمی کنند. چقدر در ایران در زمینه تألیف این فرم از کتاب های کودک فعالیت کرده ایم؟

به واسطه بازخوردهایی که در کلاس و کتابخانه از بچه ها می گیرم، می بینم که علاقه بچه ها به کتاب هایی با متن کم چقدر زیاد شده است. این روزها تمایل بچه ها به خواندن متن های طولانی به میزان محسوسی نسبت به دوران کودکی خودم کمتر شده است. به نظر می رسد نویسندگان هم به این علاقه بچه ها توجه نشان داده اند و تعداد کتاب های کمیک و رمان های کودک کوتاه و مجذوب کننده چه تألیفی و چه ترجمه رو به افزایش است. هر چند می توان گفت که این یک رابطه دو طرفه است. آثار تولیدشده به مرور روی سلیقه بچه ها تأثیر می گذارد و سلیقه بچه ها نیز بر آثار تولیدشده. این روزها در ایران هم رمان های کودک با کیفیتی خلق می شود که با متن کوتاه و مجذوب کننده شان بچه های زیادی را کتاب خوان کرده اند.

تصویرگری ملانی ویلیامسون بسیار چشمگیر است و اگر تصاویر او همراه داستان دیویدسون نبود، بیلی و هیولاهای فسقلی نمی توانست این قدر خواندنی شود. شما چقدر تصاویر این کتاب را دوست داشتید و به نظرتان نوع چاپی که نشر افق انجام داده توانسته است حق مطلب زیبایی این کتاب را ادا کند؟

ناگفته پیداست که من هم عاشق تصاویر این مجموعه ام. تصویرگری ویلیامسون همسنگ با داستان دیویدسون اثری ماندگار ساخته است. چاپ باکیفیت نشر افق هم باعث شده است حق مطلب ادا شود.

این مجموعه چند جلدی است و آیا جلد سوم آن تا انتها سال منتشر می شود؟

تا امروز هفت جلد از این مجموعه را ترجمه کرده ام و امیدوارم به زودی جلد سوم هم منتشر شود.