آخر این شعر را از کتاب های درسی حذف کردند - مجله باهام

به گزارش خبرنگاران به نقل از ایسنا، محتوای کتاب های درسی خصوصا کتاب های فارسی و ادبیات از گذشته همیشه مورد بحث بوده است. از سال گذشته هم بحث بر سر حذفیات کتاب های درسی ادبیات این موضوع را داغ تر نموده است؛ هرچند جنجال این کتاب ها تنها به حذفیات ختم نمی گردد.

نیما یوشیج، مهدی اخوان ثالث و امیرهوشنگ ابتهاج (ه.ا.سایه) از جمله شاعرانی بودند که حذف شعرهای شان از کتاب های درسی بحث حذفیات را داغ تر کرد و کاربران فضای مجازی نوشتند: داروگ و مهتاب نیما، باغ بی برگی اخوان، همزاد ابتهاج و ... از کتاب های درسی حذف شد. البته سال گذشته همزمان با اظهارنظرهای فراوان در این باره گفته شد که این مطالب چندسالی می گردد از کتاب های درسی حذف شده اند.

سال جاری نیز همزمان با شروع سال تحصیلی جدید بار دیگر بحث بر سر حذفیات کتاب های درسی بالا گرفت؛ این بار عکس دختران از روی جلد کتاب ریاضی دبستانی ها حذف شد. پس از واکنش های مختلف از جمله طراحی و به اشتراک گذاری جلد کتاب ریاضی با تصویر مریم میرزاخانی، ریاضی دان فقید، محسن حاجی میرزایی، وزیر آموزش و پرورش از این اقدام عذرخواهی کرد و گفت:بابت بی سلیقگی اجرا شده در کتاب ریاضی سوم دبستان عذرخواهی نموده و آن را اصلاح می کنیم.

انتقاد از نحوه تالیف و تدوین کتاب های درسی اما پایان نیافت؛ حذفیات، تغییرات و محتواهای مورد بحث دیگری نیز در فضای مجازی دست به دست شدند.

این بار پای تغییراتی بحث برانگیز به میان آمد؛ داستان قلب کوچک را به چه کسی بدهیم نادر ابراهیمی، نویسنده فقید با تغییراتی در کتاب هفتم دبستان منتشر شد که مورد تایید خانواده او نبود و اعتراض همسرش را در پی داشت؛ در متن اصلی اثر آمده است: قلبم را می بخشم به همه آن هایی که جنگیدند و دشمن را از خاک ما، از سرزمین ما و از خانه ما بیرون انداختند. اما در کتاب درسی این متن این گونه تغییر پیدا نموده است: قلبم را می بخشم به همه آن هایی که به خاطر اسلام جنگیدند.

فرزانه منصوری، همسر این نویسنده فقید در بخشی از بیانیه خود در واکنش به این تغییر با بیان این که چطور فکر نموده اند که این نیز بگذرد و کسی نخواهد فهمید بدون اجازه صاحب اثر دستی در آن برده ایم؟! نوشت: بارها متوجه شده ام که بدون اطلاع و مجوز از ما، آثار نوشتاری و سرودهای ملی میهنی همسرم، نادر ابراهیمی را در کتاب های درسی گذاشته اند، و با تصاویر نامربوط و نازیبایی تزیینش نموده اند که نسبتی با پیغام و مفهوم اثر ندارد.

محسن حاجی میرزایی، وزیر آموزش و پرورش در پی این ماجرا در توییتی نوشت: از تغییر متن نویسنده فاخر کشورمان در کتاب فارسی پایه هفتم متاسف شدم. (هرچند تغییر در دوره مسوولیت من نبوده است) در همان ماه های اول مسوولیت، فرآیند دقیق، منسجم و حرفه ای را برای آنالیز و اصلاح تغییرات تدوین و ابلاغ کردم تا مطمئن شویم که در آینده شاهد چنین مواردی نخواهیم بود.

همچنین از همکاران خود در سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی خواستم تغییرات دو سال اخیر کتاب های درسی را بازبینی و اصلاحات لازم را در چاپ جدید اعمال نمایند.

چندی نگذشت که دست دست اندرکاران کتاب های درسی در تغییر قصه های مجید هم رو شد. در متن اصلی داستان سفرنامه اصفهان هوشنگ مرادی کرمانی، نویسنده پیشکسوت آمده است: بی بی برایم بار و بندیل بست. من هم بیکار ننشستم، ناشتایی خورده و نخورده پریدم روی چرخ... اما در کتاب درسی متن را این طور تغییر داده اند: بی بی وقت نماز صبح بیدارم کرد، برایم بار و بندیل بست. من هم نماز خواندم، ناشتایی خورده و نخورده، پریدم روی چرخ... جای دیگری هم در متن اصلی داستان مرادی کرمانی آمده است: ظهر شد. صدای اذان می آمد. کار اکبر آقا تمامی نداشت. حوصله ام سر رفته بود... اما در کتاب درسی بچه ها داستان را این گونه تغییر داده اند: ظهر شد، صدای اذان می آمد. وضو گرفتم و نماز خواندم. کار اکبر آقا تمامی نداشت. حوصله ام سر رفته بود. ..؛ البته در کتاب درسی نوشته اند: با اندک تغییر.

ایسنا صحت ماجرا را از نویسنده قصه های مجید جویا شد و مرادی کرمانی ضمن تایید این که بدون اطلاع او دست به چنین کاری زده اند و با بیان این که از این کار رضایت ندارد و به او اطلاع هم نداده اند گفت: این داستان مانند خانه من است، انگار که آمده اند و بدون اجازه من در بخشی از خانه ام اتاق ساخته اند. آیا این کار درست است که بدون اجازه چنین کاری نمایند؟ باید از من دو خط اجازه می گرفتند که با تغییر منتشر می کنیم. این تغییرات باعث می گردد شخصیت داستان به شخصیتی غیرقابل باور تبدیل گردد و توی ذوق معلم و دانش آموز می زند. در داستان دست می برند و می خواهند از این راه بچه ها را نمازخوان نمایند اما این کار تاثیر آموزشی و تربیتی برای بچه ها ندارد. این داستان داستانی ادبی است.

حاشیه های کتاب های درسی همچنان ادامه یافت. کاربران فضای مجازی تغییرات و حذفیات دیگری را نیز در این کتاب ها نشان دادند و به اشتراک گذاشتند.

بر این اساس، در کتاب فارسی سوم دبستان، صفحه 57، داستان کار نیک که درباره انوشیروان و پیرمردی است که درخت گردو می کاشت، نام انوشیروان ساسانی حذف شده و به جای آن عنوان فرمانروایی قرار داده شده است.

همچنین در کتاب فارسی پایه نهم، درس چهارم نام مولانا حذف شده و به جای آن عنوان شاعری آمده است.

از حذفیات دیگر، حذف تصویر مقبره کوروش از کتاب عربی یازدهم بود. چندی پیش نجات بهرامی، معاون سابق مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش در این باره در توییتی نوشت: در ادامه دستکاری های مشکوک و متحجرانه در کتب درسی، عکس مقبره کوروش از کتاب عربی یازدهم چاپ 99 حذف شده است! آن وقت عده ای از همین جریان ها در مواقع خاصی ادعای میهن دوستی هم می نمایند و بر امواج سوار می شوند.

علاوه بر این اسدالله شعبانی، شاعر ادبیات کودک و نوجوان نیز گفته است که بیت آخر شعر ای ایران او را که سال هاست در کتاب فارسی اول دبستان منتشر می گردد، حذف نموده اند در حالی که به گفته این شاعر، این کار به کلیت شعر آسیب زده است.

همچنین جعفر ابراهیمی شاهد، دیگر شاعر ادبیات کودک و نوجوان که شعر دریا او در چند سال اخیر در کتاب فارسی اول دبستان منتشر شده گفته که فقط دو بند از شعرش منتشر و باقی آن بدون مشورت یا اجازه او حذف شده است.

اظهارنظرها البته تنها به حذفیات و تغییرات کتاب های درسی ختم نمی گردد، بعضی نسبت به محتوای موجود در این کتاب ها نیز انتقادهایی دارند؛ از جمله آن ها می توان به متنی که در تصویر و در ادامه می آید اشاره نمود:

بعضی محتوای این متن را همراه با توهین به جامعه مهندسان می دانند

و متنی دیگر که بعضی به خاطر موضوعش آن را مناسب دانش آموزان دبستانی نمی دانند.