تراریوم یا باغ شیشه ای، از نحوه ساخت تا گیاهان مخصوص برای کاشت - مجله باهام

جهت دریافت خدمات طراحی داخلی ویلای مدرن با گروه ساختمانی آبان در ارتباط باشید. گروه آبان با سالهای تجربه طراحی معماری و ساخت و مشارکت در پروژه های ساختمانی ویلا و باغ کوچک و بزرگ بهترین انتخاب جهت مشاوره و اجرا میباشد.

به گزارش خبرنگاران، در این مطلب به تراریوم یا باغ شیشه ای خواهیم پرداخت. محفظه های بسته شیشه ای که نشانگر رشد سالم گیاهان و اثر متقابل بین گیاه و محیط است. تراریوم یک انتخاب عالی برای افرادی است که فرصت رسیدگی به گیاهان را ندارند.

تراریوم (Terrarium) یک محفظه شیشه ای یا شفاف حاوی خاک و بعضی از گیاهان رطوبت دوست است. تراریوم ها در دو نوع بسته و باز وجود دارند. تراریوم های بسته کاملاً مهر و موم شده؛ اما دارای یک درب است که بتوان به گیاهان و خاک دسترسی پیدا کرد. تراریوم بسته یک محیط منحصر به فرد را برای رشد گیاه ایجاد می نماید؛ زیرا دیواره های شفاف باعث می شود نور و گرما به تراریوم وارد شود. علاوه بر این رطوبت و گرمای موجود در محفظه بسته باعث ایجاد چرخه آب در مقیاس کوچک می شود؛ زیرا رطوبت حاصل از خاک و گیاه در داخل تراریوم تبخیر می شود و سپس این بخار بر روی دیواره محفظه می ریزد و دوباره به خاک و گیاه برمی شود.

در این روش نیاز به مراقبت و آبیاری گیاه کمتر است. برای گیاهان سازگار با آب و هوای خشک از تراریوم های باز استفاده می شود. تراریوم های باز دارای دیواره شفاف معمولاً شیشه ای با دهانه گشاد و باز هستند. هوا در تراریوم های باز به راحتی جریان می یابد؛ درنتیجه برای کاشت گیاهان رطوبت دوست مناسب نیست.

تاریخچه تراریوم

تراریوم یک کشف کاملاً تصادفی در یکی از آلوده ترین نقاط جهان بود. تراریوم که در ابتدا به آن Wardian cases یا محفظه واردین می گفتند، به نام مخترع آن ناتانیِل باگشاو وارد، یک پزشک انگلیسی در اواخر دهه 1820 معرفی گردید. ناتانیل با اینکه علاقه بسیاری به پرورش و مطالعه گیاهان و حشرات داشت، در یکی از محله های فقیرنشین لندن به طبابت می پرداخت. علاقه ناتانیل از آنجا شکل گرفت که پدرش -که او هم پزشک موفقی بود- او را در سن 13 سالگی راهی سفری دریایی به جزایر کارائیب کرد. در آنجا ناتانیل زیبایی وصف ناپذیر پوشش گیاهی استوایی را به چشم می بینید و با گیاهانی همچون سرخس و نخل که در انگلستان کمیاب بودند، آشنا می شود.

او تصمیم می گیرد که نمونه هایی از این گیاهان را با خود به لندن بیاورد. ناتانیل وارد پس از انتقال و کاشت نمونه های خود در هوای آزاد لندن متوجه شد که تمامی گیاهان پس از مدتی کاملاً خشکیده و بیمار می شوند. هوای آلوده، سرد و خشک لندن با شرایط اقلیمی گیاهان استوایی کاملاً متفاوت است. با این اتفاق تلخ ناتانیل وارد به طور کامل از پرورش گیاهان ناامید شد و به مطالعه حشرات روی آورد. او روزی تصمیم می گیرد که مراحل رشد کرم ابریشم را آنالیز کند. پس پیله کرم ابریشم را همراه مقداری خاک برگ در ظرف شیشه ای سربسته قرار می دهد و هر روز به آن سر می زند.

پس از مدتی دکتر وارد به چیز دیگری که در پی آن نبود، پی برد. گیاه سرخسی که از خاک ته شیشه در حال رشد و جوانه زنی بود. وارد پس از این رخداد گیاهان استوایی حساس را در درون این محفظه ها پرورش داد و تجربه خود را به سرعت در انگلستان منتشر کرد. روش دکتر وارد پس از او به یکی از کاربردی ترین روش ها برای انتقال گیاهان مختلف گرمسیری به دیگر نقاط جهان تبدیل شد.

مزیت و کاربرد تراریوم

تراریوم ها امروز صندلی مهمی را در صنعت طراحی دکوراسیون داخلی به خود اختصاص داده اند. ظاهر مدرن، اما ساده تراریوم منظره بی نظیری را به محیط داخلی منازل، هتل ها و محل کار می بخشد.

علاوه بر این زحمت نگهداری از گل و گیاه در این فضای بسته بسیار کمتر از گلدان است و می تواند به صورت یک کلکسیون فشرده نماینده ای از طبیعت باشد.

تراریوم یکی از بهترین و مناسب ترین هدایا برای تمامی مناسبات و اشخاص است.

تراریوم هنر دست است که هر فردی بسته به ذوق و خلاقیت خود می تواند آن را طراحی کند.

مراحل ساخت تراریوم

تهیه وسایل مورد نیاز

ساخت تراریوم بسیار لذت بخش است؛ اما نیاز به صبر و حوصله زیاد دارد. ابتدا باید وسایل مورد نیاز برای ساخت تراریوم را فراهم کنید.

ظرف مناسب برای کاشت

انتخاب ظرفی مناسب برای تراریوم بسیار مهم است. ظرف تراریوم باید شیشه ای یا شفاف باشد تا گیاهان درون آن علاوه بر دیده شدن نیاز های زیستی خود را به وسیله نور و گرمای محیط دریافت نمایند. از آکواریوم و تُنگ ماهی، گلدان های شیشه ای، انواع بطری های شیشه ای یا پلاستیکی شفاف و هر محفظه دیگری که درون آن به راحتی قابل مشاهده باشد، می توان بهره جست.

ترکیبات خاک

به گزارش خبرنگاران، از آن جایی که تراریوم ها فاقد منفذ جهت خروج آب اضافی گلدان هستند، درنتیجه باید از ترکیب خاکی استفاده شود که دارای بیشترین زه کشی است. ازجمله مفیدترین ترکیب خاک برای تراریوم پیت ماس، کوکوپیت، پرلیت، ذغال اکتیو یا معمولی، پوکه معدنی و سنگ ریزه است. سنگ ریزه معمولاً در کف تراریوم قرار می گیرد و ترکیبات دیگر خاک روی آن ریخته می شود. اما این نکته را از قلم نیاندازید که برای هر نوع تراریوم (باز یا بسته) و هر نوع گیاه (استوایی، ساکونت ها، کاکتوس ها، ارکیده ها، هوازی و...) باید ترکیبات خاک تراریوم تغییر کند. به طور مثال خاک های غنی و حاصل خیز برای تراریوم های بسته و گیاهان مخصوص به محیط مرطوب مناسب است؛ همچنین خاک شنی و سبک برای تراریوم باز و کاشت گیاهان مربوط به مناطق معتدل تر کاربرد دارد.

توری

برای این که خاک داخل تراریوم با لایه های زیرین ترکیب نشود، بهتر است از یک توری بین لایه خاک و زغال یا شن بهره ببرید.

انتخاب گیاه مناسب برای کاشت

برای کاشت در تراریوم های بسته از گیاهان آپارتمانی کوچک چثه بهره ببرید. برای تراریوم های باز می توان از انواع ساکولنت ها و بعضی از کاکتوس های مقاوم استفاده کرد.

ابزار آبیاری

به این دلیل که تراریوم ها فاقد مجرا برای تخلیه آب اضافی هستند، درنتیجه کنترل در آبیاری بسیار مهم است. فشار یا سرعت آب می تواند فرم خاک و گیاه را در تراریوم به هم بریزد. همچنین آبیاری غیر اصولی موجب پوسیدگی ریشه و مرگ گیاه می شود. استفاده از اسپری یا آب افشان برای آبدهی تراریوم بهترین گزینه است.

سایر ابزارها

قرار دادن اجزا و کاشت گیاهاندرون تراریوم نیازمند دقت بالایی است. ابزار های مخصوص می توانند این دقت و صحت کار را بالا ببرند. بسیاری از تراریوم ها دارای عمق و دهانه تنگ هستند. ابزار هایی مانند انبر های بلند، کوبه های کشیده، قیف های کوچک و قاشقک ها می تواند به ما در فرم دهی خاک و کاشت گیاهان و دیگر اجزا تراریوم یاری کند.

طریقه ساخت تراریوم

تراریوم ها به دو دسته باز و بسته و به صورت صنعتی یا خانگی ساخته می شوند. این تقسیم بندی روش ساخت و به کارگیری اجزای درونی تراریوم را با نوع دیگر متفاوت می نماید. برای ساخت یک تراریوم کوچک باید مراحل زیر را انجام دهیم.

ابتدا باید ظرف شیشه ای یا پلاستیکیِ شفافِ انتخاب شده را کاملاً با آب و صابون بشوییم.

سنگ ریزه ها را شسته و خشک می کنیم تا هرگونه مواد اضافی یا عوامل بیماری زا برای گیاهان از روی آن ها زدوده شود.

برای جلوگیری از قارچی شدن بستر کاشت تراریوم از تکه های زغال اکتیو یا معمولی بهره ببرید.

با یک توری یا لایه نازکی از خزه لایه زغال روی سنگ ریزه را کامل بپوشانید.

خاک متناسب با گیاهان انتخاب شده را روی توری یا خزه می ریزیم. می توانید برای جلوگیری از قارچی شدن خاک از محلول قارچ کش بهره ببرید.

گیاهان کوچک چثه و سالمِ خود را با یاری میله یا انبر درون بستر کشت تراریوم بکارید.

پس از تزئینات دلخواه با یاری اسپری یا قاشقی کوچک سطح خاک و گیاه را مرطوب نمایید.

اگر تراریوم از نوع بسته است، درب آن را ببندید و در محیطی پر نور قرار بدهید. تراریوم های باز نیز به فضایی پر نور و معتدل نیاز دارند.

گیاهان مناسب برای کاشت در تراریوم ها

گیاهان مخصوص کاشت در تراریوم بسته: این نوع تراریوم یک محیط منحصر به فرد برای رشد گیاه ایجاد میکند. انواع گیاهان گرمسیری و مرطوب مانند خزه ها، ارکیده ها و سرخس ها به دلیل شرایط مشابه با محیط مرطوب و زیستگاه مناطق گرمسیری به طور کلی در محیط های بسته نگهداری می شوند. ساختار بسته این نوع تراریوم باعث گردش آب می شود. گیاهان موجود در این نوع تراریوم ممکن است تا مدت ها به آب هیچ نیازی نداشته باشند.

چند نمونه از گیاهان مخصوص تراریوم بسته به توضیح زیر است:

گل سنگ (Hypoestes phyllostachya): گونه ای از گیاهان گلدار از خانواده Acanthaceae است که بومی آفریقای جنوبی، ماداگاسکار و جنوب شرقی آسیاست. باتوجه به زیستگاه گل سنگ این گیاه یکی از گیاهان رطوبت دوست مناسب برای کاشت در تراریوم بسته است. علاوه بر این ظاهر رنگی گیاه ترکیب زیبایی را به فضای تراریوم می بخشد.

گیاه فیتونیا (Fittonia): تیره ای از گیاهان گلدار از خانواده Acanthaceae بومی جنگل های بارانی گرمسیری در آمریکا جنوبی و به طور فراوان در پرو یافت می شود. برگ های خوش رنگ این گیاه در تراریوم های بسته که در آن رطوبت فراوان است، همواره سرحال می مانند. علاوه بر این چثه گیاه کوچک است و برای تراریوم مناسب می باشد.

گیاه پیله آ آلومینیومی (Pilea cadierei): این گیاه گونه ای از گیاهان گلدار از خانواده Urticaceae بومی چین و ویتنام است. این گیاه زیبا و کوچک جثه جایزه انجمن باغبانی سلطنتی را از آن خود نموده است. گیاه آلومینیومی عاشق رطوبت است و درنتیجه گیاهی مناسب برای کاشت در تراریوم بسته به شمار می رود.

سرخس (fern): سرخس ها بیش از 30 گونه مختلف دارند که بیشتر آن ها بومی نواحی استوایی و گرم و مرطوب هستند. این گیاهان عاشق رطوبت هستند، درنتیجه برای کاشت در تراریوم های بسته گزینه خوبی هستند. سرخس ها به وسیله هاگ و پاجوش تکثیر می شوند. این گیاهان ممکن است تا یک متر رشد نمایند. فضای استوایی تراریوم بسته با کاشت سرخس دیدنی تر خواهد شد.

ارکیده (Orchids): ارکیده ها به طور طبیعی در مناطق گرمسیری و جنگل های مرطوب می روید. گل های ارکیده در تمامی جهان شناخته شده و پر هوادار است. این گیاه زیبا مناسب برای کاشت در تراریوم های بسته و بلند است.

گیاهان مخصوص کاشت در تراریوم باز: تراریوم باز برای گیاهانی است که خشکی هوا و خاک را به شرایط مرطوب و گرم تراریوم بسته ترجیح می دهند.

سمپریوم : سمپریوم ها انواع مختلفی دارند که نوع تار عنکبوتی و لب ماتیکی آن از همه پرهوادارتر است. سمپریوم ها در گروه ساکولنت ها قرار می گیرند که بومی آفریقای جنوبی و بخش هایی از آمریکا هستند. این گیاه کوچک جثه و مناسب برای کاشت در تراریوم باز است. خاک سمپریوم باید سبک و زه کشی شده باشد. از ترکیب خاکِ ماسه دانه درشتِ رودخانه، کودبرگ پوسیده جنگل و پیت ماس می توان برای کاشت انواع سمپریوم ها استفاده کرد.

کراسولا آواتا (Crassula ovata): گیاهی است که معمولاً با نام گیاه یشم شناخته می شود. این گیاه با برگ های گوشتی و آبدار و گل های صورتی یا سفید بومی موزامبیک و آفریقای جنوبی است. کراسولا به آب کم و نور فیلتر شده نیاز دارد. این گیاه به راحتی در محیط تراریومِ باز رشد می نماید.

گیاهائونیوم (Tree houseleek): تیره ای از حدود 35 گونه گیاهان برگ گوشتی نیمه گرمسیری از خانواده Crassulaceae است. اغلب گونه های این گیاه بیشتر بومی شرق آفریقا، جزایر قناری، مراکش و اتیوپی است. برگ های گوشتی و خوش رنگ این گیاه زیبایی تراریومِ باز را دوچندان خواهد نمود. ائونیوم مانند بیشتر ساکولنت ها به خاک سبک و آب کم نیاز دارد.

کالانکوئه تومنتوسا یا لب سوخته (Kalanchoe Tomentosa): این گیاه از خانواده Crassuaceae و بومی ماداگاسکار است. این ساکولنت به نور زیاد، آبیاری متوسط، خاک سبک و دمای معتدل نیاز دارد. برگ های پرز دار با نوک قهوه ای یا سیاه رنگ از مشخصه اصلی ساکولنت لب سوخته است. این گیاه به راحتی با شرایط محیطی هر منطقه سازگار می شود.

غوره ای (Curio rowleyanus): این گیاه پوششی زیبا از خانواده Asteraceae و بومی مناطق خشک جنوب غربی آفریقا است. غوره ای گیاهی است که آن را به مهره های تسبیح یا گردنبند مروارید تشبیه نموده اند. این گیاه با شرایط هوای آزاد سازگار است و در محیط های نیم سایه بهترین رشد را دارد. گیاه غوره ای کاملاً سازگار برای کاشت در تراریوم های باز است. غوره ای خاک های ماسه ای به همراه کمی کود برگ پوسیده جنگلی را ترجیح می دهد. شرایط نگهداری از این گیاه بسیار آسان است.

رعایت نکات لازم برای جلوگیری از ایجاد مسائل تراریوم و یا برطرف آن ها

برای تمیز کردن داخل شیشه تراریوم باید از پارچه یا دستمال تمیز بهره ببرید تا به همراه آن آلودگی وارد محفظه تراریوم نشود.

برگ های بیمار یا مرده گیاهان را برای جلوگیری از قارچ زدگی و هجوم آفت ها از تراریوم خارج کنید.

وجود هر نوع حشره در تراریوم برای گیاهان خطرناک است. در صورت مشاهده حشراتِ ریز روی خاک و شیشه تراریوم محیط را با استفاده از آفت کش های مخصوص اسپری نمایید.

خاک تراریومِ بسته را همواره مرطوب (نه خیس و باتلاقی) نگه دارید. معمولاً تراریوم های بسته پس از اولین آبیاری تا مدت ها رطوبت خود را حفظ می نمایند. تراریوم باز با توجه به گیاهان مخصوص آن به آب کمتری نیاز دارد. خاک تراریوم باز را پس از خشک شدن سطح آن کمی با اسپری آب مرطوب کنید.

تراریوم را در محیط کم نور یا کاملاً سایه قرار ندهید. نور مستقیم خورشید نیز ممکن است به گیاهان داخل تراریوم آسیب بزند. با افزایش نور میزان گرما و رطوبت موجود در تراریوم هم افزایش می یابد.

هر گیاه را بسته به شرایط زیستی در هر نوع تراریوم و با خاک مناسب بکارید. کاکتوس ها و ساکولنت ها در تراریوم های بسته زنده نخواهند ماند. همینطور بهتر است گیاهان رطوبت دوست و گل خانه ای را در محیط تراریوم باز کشت نکنیم.

گیاهان عظیم جثه را در کنار گیاهان کوچک چثه نکارید. همچنین کاشت گیاهان سریع الرشد در کنار گیاهان دیر رشد در تراریوم اشتباه است.

بهتر است هر هفته یک مرتبه درب تراریوم های بسته را برای مدت یک ساعت بردارید تا رطوبت کاهش یافته و هوای تازه وارد تراریوم شود.