ملاقات در ساعت 25
به گزارش مجله باهام، 12 تیر سال 67 بود. 290 مسافر سوار هواپیما شدند. آنها شادمان و خندان از پله های ورودی بالا رفتند و در جاهای خودشان نشستند.
هیچکس فکر نمی کرد ساعتی دیگر اثری از لب های خندان باقی نخواهد ماند. در میان عظیم ترها 66 کودک زیر 13 سال حضور داشتند و آنها بی آن که فکر نمایند درگیر بازی بچگانه خودشان بودند تا این که این هواپیمای غیر نظامی ایرانی بر فراز آب های خلیج فارس مورد اصابت موشک جنگی ناو یو اس اس وینسنس آمریکا نهاده شد و همه جان خودشان را از دست دادند و حال از این اتفاق تاریخی یک نمایش رادیویی در قالب یک مجموعه پنج قسمتی به تهیه نمایندگی ژاله محمدعلی و کارگردانی نورالدین جوادیان فراوری شده است و ساعت 22 از رادیو نمایش پخش می گردد.
نویسندگی این نمایش را هلن بهرامی به عهده داشته و در آن هنرمندانی همانند مهرخ افضلی، مروارید کرم پور، عباس شادروان، شهریار حمزیان، نوشین حسن زاده، محمدرضا علی، سعیده فرضی، ماندانا اصلانی، شیما جانقربان، ماندانا محسنی، محمد پورحسن، کامیار محبی، مجتبی طباطبایی، سهیلا تیلاوی، حمید یزدانی و مینا شجاع بازی کردند. با عوامل برنامه به گفت و گو نشسته ایم که می خوانید.
چالش فضاسازی
ژاله محمدعلی، تهیه نماینده نمایش ساعت 25 درباره فراوری این نمایش که در قالب یک مجموعه پنج قسمتی فراوری شده، می گوید: این نمایش بر مبنای یک اتفاق تاریخی نوشته و فراوری شده که همه مردم هنگام وقوع این حادثه بسیار متاثر و غمگین شدند. در این رادیو تعدادی از نمایش ها بر اساس اتفاقات واقعی، تعدادی دیگر بر مبنای نمایشنامه ها و بخشی دیگر هم بنا به فضای فانتزی - تخیلی که دارند، فراوری می شوند. طبیعی است فضاسازی هر اثر نمایشی متناسب با فضای قصه بسیار فرق دارد. ساخت فضای نمایش رادیویی ساعت 25 به نویسندگی هلن بهرامی هم دشواری های خاص خودش را داشت. نکته قابل تامل این که اسامی در این نمایش رادیویی بر مبنای واقعیت است. یعنی ما از اسامی واقعی خلبان، مهماندار و ... که در هواپیما بودند، استفاده نموده ایم تا کاملا به تاریخ وفادار باشیم. حتی اسامی افسرهای آمریکایی که در ناو جنگی هم بودند و در نمایش آنها هم داریم، واقعی است.
وی ادامه می دهد: ضمن این که نمایش رادیویی ساعت 25 فقط یک خط داستانی ندارد و ما پنج خط داستانی را به موازات یکدیگر جلو می بریم. مستمعین می توانند شاهد قصه یک زوج عاشق آمریکایی ایرانی باشند که درگیر ماجراهای زیادی می شوند. کنار آن چند قصه دیگر رخ می دهد. البته همزمانی چند خط داستانی در یک نمایش رادیویی کار راحتی نیست، چون ما فقط صدا و افکت داریم و باید از این طریق حس را به مستمعین انتقال بدهیم.
محمدعلی اشاره می نماید: فضاسازی این نمایش برای خودم چالش به همراه داشت، چون باید فضایی می ساختم که هم حس و حال جنوبی باشد و هم بخشی از آن آمریکایی باشد تا کاملا حس این اتفاق تلخ به مخاطب منتقل گردد. بنابراین باید از موسیقی های متفاوتی هم استفاده می کردم و همین کار بسیار زمانبر و پر زحمت بود. در مجموع در نمایش های رادیویی فضاسازی ها به عهده تهیه نماینده است.
این تهیه نماینده درباره این که بعد از این همه سال فعالیت، آیا همچنان با شور و علاقه کار می کنید، شرح می دهد: با توجه به این که در تمام این سال ها تجارب بسیار زیادی به دست آورده ام، مسلما دیگر نگران نیستم، اما تهیه هر نمایش برایم فرق دارد، چون هر نمایش جاذبه های خودش را دارد و داستان و فضاسازی ها متناسب با قصه ما را به چالش دعوت می نماید.
وی درباره ساخت افکت انفجار تاکید می نماید: با توجه به این که ما صدای ضبط شده از مردم هنگام انفجار هواپیما نداریم، باید چنین افکتی ساخته می شد. به همین خاطر من به یاری دوستان بازیگر در استودیو این افکت انفجار را همراه با جیغ و فریاد مردم ساختیم تا شنیدن آن هم برای مخاطب تداعی نماینده آن اتفاق تلخ باشد. گرچه این افکت به مقدار چند ثانیه پخش می گردد، اما ضبط آن موقع زیادی از ما گرفت. اما با وجود سختی ها، همین ماجرا برایم چالش بود و مجذوب کنندهیت داشت.
وی درباره تفاوت تهیه یک نمایش واقعی با فانتزی تخیلی تاکید می نماید که نوع نگاه به کار مسلما تفاوت پیدا می نماید. وقتی قرار است یک اثر درباره یک اتفاق تاریخی بسازیم، مسلما عرق ملی وجود دارد، زیرا تداعی نماینده خاطرات برای مردم است. محمدعلی درباره انتخاب نام ساعت 25 برای این نمایش رادیویی می گوید: بخشی از نمایش به زندگی یک دختر و پسر اختصاص دارد که زندگی شان به این حادثه گره خورده است. دختر بعد از نرسیدن به پسر خودکشی می نماید و چون بین ساعت 12 و 1 بامداد فوت می نماید و در لحظه آخر به پسر می گوید ما به هم نمی رسیم مگر ساعت 25! منظور همان ساعتی است که زمینی نیست و دیدارشان به قیامت خواهد بود.
ایفاگر نقش یک دانشجوی آمریکایی هستم
نوشین حسن زاده، بازیگر نمایش ساعت 25 در این باره شرح می دهد: در این نمایش نقش یک دانشجوی آمریکایی را بازی می کنم که در آمریکا تحصیل می نماید و نامزدش ایرانی است تا این که پدر این دختر سرهنگی است که مسؤول شلیک به هواپیمای ایرانی بود همین ماجرا باعث می گردد نامزدی آنها به هم بخورد و زندگی شان دستمایه اتفاقاتی گردد. در تمام این سال ها به جای شخصیت های متفاوت صحبت کردم. مسلما هر کاری رنگ و لعاب خودش را دارد و مجذوب کننده است.
وی ادامه می دهد: هنوز هم با شور و علاقه پشت میکروفن می نشینم، چون فضای هر کاری تازه است. ضمن این که ما بدون بهره بردن از گریم، لباس و دکور باید نقش مان را بازی کنیم و فقط با صدا رو به رو هستیم. بنابراین تخیل به یاری ما می آید و با تمرکز سعی می کنیم هر کاراکتر در نمایش رادیویی را متناسب با ویژگی های رفتاری اش بازی کنیم. وی در پاسخ به این سؤال که آیا قبل از ضبط نمایش تمرین دورخوانی هم دارید؟ می گوید: بله، غیر ممکن است که بدون دورخوانی نمایش را ضبط کنیم. این بازیگر درباره تعامل با نورالدین جوادیان کارگردان شرح می دهد: بسیار کارگردان صبوری است و از همکاری با او لذت بردم. گروه بسیار همدلی داشتیم و همه در کار فوق العاده هستند. ضمن این که آقای جوادیان از همکاران قدیمی ام هستند.
نورالدین جوادیان، کارگردان سریال رادیویی ساعت 25
روایت یک حس میهنی
نورالدین جوادیان، بازیگر و کارگردان سینما، تئاتر، رادیو و تلویزیون است که حالا کارگردانی مجموعه رادیویی ساعت 25 را بر عهده گرفته است. او به جام جم از کارگردانی رادیویی، مجذوب کنندهیت های این نمایشنامه و... می گوید.
شاید مخاطبان چهره شما را بیشتر به واسطه بازیگری بشناسند. چه شد که به کارگردانی رادیویی روی آوردید؟
بعد از مدتی که در کاری مشغول هستید، با توجه به شناختی که از شما پیدا می نمایند، پیشنهادهای تازه ای مطرح می گردد. در واقع ما در رادیو مثل حروف یک نوشته هستیم که مدام در کنار هم قرار می گیریم و در حال ساختنیم. طی این زمان شناختی حاصل می گردد که نشان می دهد یک شخص توانایی کارگردانی هم دارد. من هم مدت زیادی در رادیو بازیگری کردم و به همین خاطر دوستان شناختی از من به دست آوردند و باعث شد کارهایی را کارگردانی کنم. ابتدا کارم بازیگری تئاتر بود و در نهایت به کارگردانی ختم شد. سال ها کارگردانی انجام دادم و مدتی آن را به دلیل شخصی ترک کردم و دوباره رادیو خواست که برگردم. البته همچنان بازیگری هم می کنم.
انتخابتان برای کارگردانی مجموعه ساعت 25 چگونه رخ داد؟
برای مجوعه های نمایشی رادیو، معمولا کارگردان ها انتخاب می شوند. مثلا در نظر می گیرند چه کسی برای این نمایشنامه مناسب است و می تواند آن را به درستی کارگردانی کند. برای سریال رادیویی ساعت 25 هم من انتخاب شدم.
ضبط چقدر طول کشید؟
ما معمولا دو روز تمرین و یک روز ضبط داریم. برخی مواقع هم ممکن است یک روز را به تمرین و یک روز را به ضبط اختصاص دهیم. بستگی به کار دارد.
این نمایشنامه چه مجذوب کنندهیتی برایتان داشت که آن را پذیرفتید و فکر می کنید همین مجذوب کنندهیت ها برای مخاطبان هم ایجاد گردد؟
در وهله اول پرداختن به ماجرای سقوط هواپیمای ایران ایر که به دست نیروهای آمریکایی رخ داد، برایم اهمیت داشت. در واقع یک حس میهنی است. این فاجعه برای هموطنان بیگناه ما رخ داد. کسانی که هیچ تقصیری نداشتند جز این که داشتند زندگی می کردند و در حال سفر بودند. خیلی آزاردهنده است و قلب آدم را به درد می آورد. فکر می کنم هر ایرانی نسبت به این مساله موضع دارد و نمی تواند به راحتی از کنارش عبور کند. کنار این موضوع، دیدم نمایشی است که تا حد زیادی مسائل عاطفی ، عاشقانه و درون خانوادگی میان آدم ها را مورد توجه قرار می دهد. به نظرم آمد پرداختن به این نکات در شرایط فعلی خوب است.
پس قطعا مستمعین با فضای بسیاری تلخی روبرو هستند؟
باید دید از چه جنبه ای به این نمایشنامه روبرو می شویم. ممکن است برای من به اسم کارگردان تلخ باشد، اما برای مخاطب ای جنبه آموزشی یا تاریخی آن نسبت به ملودرام بیشتر مورد توجه قرار گیرد. مخاطبان متنوعی داریم، پس قطعا برداشت ها از این قصه هم می تواند متنوع باشد.
در انتخاب بازیگران بیشتر چه چیزی را مد نظر قرار دادید؟
توان بازیگران مهم ترین نکته ای است که من در انتخاب گروهم به آن توجه می کنم. فکر می کنم برای دیگر همکارانم هم چنین باشد. به نظر من اولین مورد در انتخاب یک بازیگر توان، دومین مورد باز هم توان و سومین مرحله هم توان است. به طور کلی در هنرهای نمایشی این مهم ترین موضوع است. البته کسانی هستند که در انتخاب های خود به این مورد توجهی ندارند و این به خودشان مربوط است. اما در عمل نمایشی و برای بازیگری چیزی جز توان، مطالعه، پیگیری و تمرکز اثر ندارد و قطعا من هم برای انتخاب یک شخص به همین ها توجه می کنم. به نظرم در رادیو، علاوه بر این، یکی از مهم ترین چیزها تونالیته و جنس صداست چون در این رسانه ما فقط از طریق صدا با مخاطبان ارتباط برقرار می کنیم. طبیعتا باید صداها درست انتخاب گردد تا در فکر مخاطب به درستی بنشیند.
با این که بازیگر هم هستید اما در این سریال رادیویی، پشت میکروفن قرار نگرفتید و نقشی بازی نکردید. چرا؟
معمولا در کارهایی که کارگردانی می کنم به اسم بازیگر حضور ندارم. باورم این است،. اما گاهی در کارهایمان مواردی پیش می آید که مجبور می شوم خلاف خواست قلبی و حرفه ای خودم، علاوه بر کارگردانی، یک نقش را هم بر عهده بگیرم. اسمش را می گذارم اشتباه که گاهی مجبور به انجام آن می شوم.
فاطمه عودباشی - نوشین مجلسی / رسانه روزنامه خبرنگاران
منبع: جام جم آنلاین