چرا تماشای خوردن غذاهای عجیب، جذاب است؟ - مجله باهام

به گزارش خبرنگاران از ایرنا، تماشای مسابقاتی که در خصوص خوردن غذا هستند قدمت زیادی دارد.

خوردن چیزهای منزجر نماینده، غذا خوردن تا حد مرگ، غذا خوردن های سریع و مسائلی از این دست، همیشه مسابقاتی جذاب بوده اند.

با گسترش تکنولوژی های ارتباطی و پیدایش صفحات شخصی در اینستاگرام و سایر شبکه های اجتماعی کلیپ های مربوط به غذا خوردن رواج بیشتری هم پیدا نموده است.

افراد از غذا خوردن خودشان فیلم می گیرند و در فضای مجازی به اشتراک می گذارند، خوردنِ غذاهای دریایی، غذاهای عجیب و قریب، غذاهای تندی که اشک آدم را درمی آورند و اصولاً هر کار غیرعادی درباره غذا، در فضای مجازی بسیار دیده می گردد. گفته می گردد که رقابت در خوردن، امروزه یکی از داغ ترین سوژه ها در فضاهایی مثل یوتوب است.

لذت تماشای رویداد ناخوشایند

فراوری نمایندگان این کلیپ ها انگار رگ خواب مخاطبان را در دست دارند و با وجود اینکه واکنش منفی و ابراز انزجار مخاطبان را دریافت می نمایند باز هم چنین کلیپ هایی را فراوری می نمایند و البته همچنان بازدیدهای بالایی دارند. اما سوال اساسی اینجا است که چرا با وجود احساس انزجار از دیدن این کلیپ ها، مخطبان همچنان به دیدن آن ها علاقه مند هستند؟

در روان شناسی رشد و روان شناسی تحولی پاسخی برای چنین سؤالاتی وجود دارد. مفهوم خودآزاری (مازوخیسم) بی خطر می تواند علت این رفتارها را برای ما روشن کند.

پل روزن روان شناس روسیِ دانشگاه پنسیلوانیا اصطلاح مازوخیسم بی خطر را خلق کرد.

او در تحقیقاتش به این نتیجه رسید که وقتی ما شاهد اتفاقات ترسناک و رویدادهای منجر نماینده هستیم اگر در محیطی امن در حال مشاهده این رویدادها باشیم و خطری خودِ ما را تهدید نکند، فرایند مشاهده لذت بخش هم خواهد بود. این احساس همان حسی است که در دیدن فیلم های ترسناک هم قابل بحث است، اینکه چرا دیدن فیلم های ترسناک لذت بخش است هم با مفهوم مازوخیسم بی خطر قابل شرح است. ما می دانیم که آسیب نخواهیم دید و در عین حال می توانیم خود را در معرض تجربه رویدادی ترسناک یا ناخوشایند بگذاریم. این احساس باعث می گردد که ما در عین حال که حس می کنیم که در حال اجرا کار خطرناک و مهیجی هستیم، خطری هم تهدیدمان نمی نماید.

سنجش آستانه تحمل

اما این همه ماجرا نیست، دیدن این کلیپ ها نوعی احساس اجبار برای دیدن تمام کلیپ را در ما زنده می نماید. بسته به نوع کلیپ، خصوصاً کلیپ های پرخوری و هرزه خواری، سؤالاتی مانند این داریم: تا کجا می تواند به خوردن ادامه دهد؟ چطور این همه غذا را در معده خود جا داده است؟ آیا این نوع غذا خوردن سخت و آزاردهنده نیست؟ فرضیه های دیگری درباره تکامل و بقا وجود دارد.

تحقیقات نشان می دهد که اساساً برای اغلب افراد به خصوص بچه ها جذاب است که بدانند چه چیزهایی را می توانند یا نمی توانند بخورند. انسان ها دوست دارند تا به نگاه کردن به اتفاقات عجیب و غریب، توانایی بقا و ادامه زندگی خود را حدس بزنند.

وقتی در حال نگاه کردن به یک مسابقۀ غذاخوردن هستیم به شکلی ناخودآگاه در حال فهمیدن چیزهایی جدید در خصوص بقا هستیم، اینکه چه چیزهایی به انسان آسیب می زنند و چه چیزهایی نه.

در این حالت احساسی بچه هاه داریم که مربوط است به یادگیری چیزهای جدید در خصوص بقا، اینکه چه چیزهایی می تواند ما را به کشتن بدهد و چه چیزهایی نه.

دیدن مسابقاتی که مربوط به رفتارهای عجیب و غریب در خوردن است چنین حسی برای ما ایجاد می نماید. درست مثل کودکی که با کنجکاوی فرایند آشپزی مادرش را زیر نظر می گیرد، داغی و سردی چیزها را به وسیله مشاهده رفتار دیگران یاد می گیرد و خطرناک بودن و نبودن وسایل را تجربه می نماید.

مثال رایج این ماجرا زمانی است که ما با دیدن صحنه تصادف در کنار خیابان یا بزرگراه برای لحظه ای متوقف می شویم تا بتوانیم از تصادف و جزئیات آن سر دربیاوریم در حالی که وقاعدتاً نباید دیدن صحنه تصادف برای ما خوشایند باشد، اما یک لذت پنهان ما را به کنجکاوی درباره آن وادار می نماید.

چیز دیگری که باید به آن توجه کرد آستانه های اشباع است. دیدن مداوم یک چیز ناخوشایند احساس انزجار را پایین می آورد، به همین خاطر است که کلیپ های جدیدتر به سمت چیزها و رفتارهای مشمئزنماینده تر حرکت می نمایند. این فرایند باعث می گردد که چرخه ای ایجاد گردد که در عین تکراری بودن تازگی هم داشته باشد.

جبران میل به غذا خوردن

همه کلیپ ها رفتارهای مشمئزنماینده و اغراق آمیز ندارند، خیلی از کلیپ ها نمایش معمولی غذاخوردن هستند، صدا و تصویر غذا خوردن به تنهایی می تواند مخاطبان زیادی را جلب کند.

این روزها هنجارها و استانداردهای زیبایی خیلی از افراد را دچار اضطراب خوردن نموده است. اختلالات خوردن مانند بی اشتهایی روانی و پراشتهایی روانی جزء رایج ترین اختلالات خصوصاً در بین زنان و دختران هستند.

دیدن غذا خوردن دیگران می تواند یک راه خیالی و جایگزین برای پر کردن احساس گرسنگی خودخواسته باشد. وقتی غذا خوردن برای افراد همراه است با احساس گناه، دیدن غذا خوردن دیگران مثل نوعی ارضای جایگزین عمل می نماید اما دیدنِ غذاخوردن هیچ گاه جای غذاخوردن را نمی گیرد به همین خاطر یک عطش مداوم ایجاد می گردد که مدام باید از سر گرفته گردد و کلیپ های بیشتری دیده شوند.

درست مثل فردی تشنه که خواب می بیند در حال آب خوردن است، فرایند آب خوردن در خواب لذت بخش است اما انگار عطشش سیر نمی گردد البته با توجه به وجود فاصله طبقاتی گسترده و گران بودن هزینه مصرف گوشت و پروتئین برای بسیاری از افراد، احتمالاً دیدن کلیپ های غذاخوردن برای آن دسته از افرادی که محرومیت های غذایی دارند می تواند جذاب باشد.

در هر حال دیدن کلیپ های غذا خوردن نوعی ارضای جایگزین است و فرد به شکل خیالی میل خودش را با دیدن این کلیپ ها ارضا می نماید، اما چون این ارضا واقعی نیست همیشه از سر گرفته می گردد و مثل یک عمل وسواسی مدام تکرار می گردد.

احساس هویت و همراهی با گروه

سطح دیگری از شرح این مسئله را می توان در روان شناسی اجتماعی جستجو کرد. غذا خوردن راهی برای همرنگی با گروه و ایجاد فاصله بین ما و دیگری است.

فرهنگ های مختلف ذائقه های مختلفی دارند، بسیاری از چیزهایی که برای یک گروه اجتماعی خوردنی و لذیذ است برای گروه دیگر ناخوشایند است.

به همین خاطر دیدن کلیپ های مربوط به غذاهای عجیب و غریب دیگر فرهنگ ها، مرزهای انسجام گروهی را قوی تر نموده و به فرد احساسی از هویت و تعلق به گروه می دهد.